Soyadı, Kadının Özerk Kimliğidir; Evlilikle Değişmez!
9. Yargı Paketi teklif metni meclise sunuldu. Tasarı metninde en çarpıcı kısmı ise soyadına ilişkin bölüm oldu. Kanun teklfinin 15. Maddesi ‘ kadının bekarlık soyadını ancak eşinin soyadıyla birlikte kullanacağına’’ öngördü. Gerekçe de ise ‘aile’ vurgusuna yer verilerek ‘ anne ve babanın ayrı soyadı kullanmalarının, çocuk üzerinde olumsuz etki yaratacağı belirtilerek kadının evlenmeden önceki soyadını tek kullanamayacağı evleneceği kocasının soyadının önünde kullanabileceğine yer verilmiştir.
Anayasa Mahkemesi 22/2/2023 tarihinde 2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesinin birinci cümlesini ‘ evlenmeden önceki soyadının evlendikten sonra da tek başına kullanılması bağlamında kadın ve erkek arasında farklı muamele öngören kuralın eşitlik ilkesini ihlal ettiği’ gerekçesiyle iptaline karar vermiştir. Yine AİHM de bir çok kararında kadının evlenmeden önceki soyadını tek başına kullanmasına izin verilmemesinin farklı muamele nedeniyle Sözleşme’nin 14. maddesini ihlal ettiğine karar vermiştir.
9. yargı paketi teklifinin soyadına ilişkin hükmü ile AYM VE AİHM İHLAL KARARLARI YOK SAYILARAK anayasa mahkemesi kararlarının bağlayıcılığı ilkesi de ihlal edilmektedir.
Erkek evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra da tek başına kullanabildiği hâlde kuralla kadının evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra ancak kocasının soyadının önünde kullanabileceği öngörüldüğünden karşılaştırmaya müsait şekilde benzer durumda olan eşler arasında cinsiyet temelinde farklı muamelenin yapıldığı bunun da eşitlik ilkesinin ihlal ettiği açıktır. Kişiliğinin bir parçası olan soyadını getirilen sınırlamanın meşru bir amacı olmadığı gibi ortak soyadının kullanılmasının aile bağlarını korumanında zorunlu unsuru olmamaktadır.
AYHED olarak kadının evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonrada kullanmasına izin verilmemesinin hak ihlaline yol açtığını belirterek AYM ve AHİM kararları ışığında toplumsal cinsiyet eşitliğine uygun şekilde düzenleme yapılması gerektiğini duyuruyoruz.
